Het Bullwhip Effect

Over bier en toiletpapier

Het bullwhip effect is een fenomeen uit de supply chain wat beschrijft hoe kleine fluctuaties in de vraag uiteindelijk uitgroeien tot grote fluctuaties verderop in de keten. Het effect is vernoemd naar de beweging die een zweep maakt, zoals hieronder te zien is in de afbeelding.

In onze dagelijkse praktijk hebben we regelmatig te maken met het bullwhip effect, zowel in ons werk als in ons privéleven. In dit artikel leggen we uit wat het bullwhip effect precies is, wat de gevolgen er van zijn en hoe dit effect voorkomen kan worden. Met behulp van bier en toiletpapier maken we het begrip tastbaar.

Bullwhip effect en Supply Chain

Zoals hierboven beschreven komt het begrip uit de supply chain. Binnen supply chain management hebben alle schakels; klanten, leveranciers, producenten en salesmensen, allemaal een beperkt beeld van de vraag. Daarbij hebben ze zelf maar een beperkte controle over de hele keten, ze kunnen alleen bepalen wat ze zelf in- en verkopen.

Tegelijkertijd heeft iedere schakel invloed op de volledige keten. Doordat zij forecasten en inkopen vanuit een beperkt beeld van de vraag (waardoor ze teveel of te weinig bestellen) beïnvloeden ze het voorraadbeheer binnen de hele keten. In iedere volgende schakel in de keten zal het effect exponentieel toenemen, waardoor het beeld van de zweepslag ontstaat.

Het Bullwhip effect bij toiletpapier

Een goed voorbeeld voor het Bullwhip effect vinden we in toiletpapier. We herinneren ons allemaal nog de lege schappen in de supermarkt waar voorheen altijd een flinke voorraad toiletpapier stond. Met het uitbreken van de pandemie werden de rollen toiletpapier ineens snel verkocht (lees hier meer over deze paniekaankopen). Supermarkten zagen de toename in de vraag en gingen in grotere hoeveelheden bestellen, distributiecentra zagen de grotere bestellingen en gingen een grotere voorraad bestellen en zo ijlde het effect helemaal door tot de producenten. Echter, de supply chain was niet bestand tegen deze enorme toename in de vraag en als gevolg kon de bevoorrading van de supermarkten niet tijdig plaatsvinden waardoor de schappen veelal leeg bleven.

Uiteindelijk bleek de toegenomen vraag slechts een tijdelijke beweging. Dus toen de enorme bestellingen uiteindelijk uitgeleverd konden worden naar de supermarkten, was er helemaal niet zoveel vraag meer en bleven de toiletrollen veelal in het magazijn staan. En wanneer we van een afstand deze situatie beschouwen, heeft iedere schakel in de supply chain verkeerde analyses van de vraag gemaakt waardoor het bullwhip effect kon plaatsvinden.

Gevolgen van het Bullwhip effect

In bovenstaand voorbeeld zie je slechts één van de mogelijke gevolgen van het bullwhip effect waarbij de supply chain niet kan voldoen aan de klantvraag op het moment dat de klant het nodig heeft. Naast dit gevolg zijn er nog drie veelvoorkomende gevolgen:

Hoge voorraadkosten – Voorraad houden is over het algemeen niet gratis. Organisaties betalen voor de opslag van goederen, zoals in het voorbeeld hierboven wordt betaald voor de ruimte in de distributiecentra en magazijnen. Hoe groter de voorraad hoe hoger de kosten voor het opslaan van de voorraad.
Hoge arbeidskosten – Een te grote voorraad leidt uiteindelijk tot hogere arbeidskosten. De voorraad moet namelijk beheerd worden en de magazijnen moeten bemenst worden.
Dode voorraad – Het hebben van een grote voorraad vergroot het risico op een dode voorraad. Een dode voorraad betekent dat de producten die op voorraad liggen helemaal niet meer nodig zijn omdat de klantwens veranderd is in de tussentijd. Je kunt je voorstellen dat als je nu nog ergens een magazijn vol met videobanden hebt, de kans redelijk groot is dat je deze nooit meer verkoopt. In het geval van levensmiddelen of andere producten met een houdbaarheidsdatum brengt een grote voorraad het risico met zich mee dat de houdbaarheidsdatum overschreden wordt voordat het product verkocht kan worden.

Het Bullwhip effect en bier

Bij UPD spelen we regelmatig met onze klanten The Beer Game. In dit spel simuleren we een ketenproces, het proces van grondstoffen tot een biertje voor de klant. In het proces zitten verschillende schakels die gezamenlijk de keten vormen en iedere schakel beheert de eigen voorraad. Het spel laat de deelnemers ervaren hoe systeemdynica werken en ze maken kennis met de term systeemdenken.

De deelnemers ervaren al snel dat e geen eenvoudig verband is tussen vraag en aanbod en dat effectief voorraadbeheer vraagt om een flinke dosis bekwaamheid. Vrijwel iedere keer dat we het spel spelen, ervaren deelnemers in de praktijk hoe het bullwhip effect tot stand komt en welke invloed het heeft op de kosten en beschikbaarheid van de producten.

Lees meer over The Beer Game

Voorkomen van het bullwhip effect

Doordat het bullwhip effect relatief vaak voorkomt en er uitgebreid onderzoek naar gedaan is, zijn er een aantal goede best-practices voorhanden. Hieronder delen we drie van de best-practices waarmee het bullwhip effect voorkomen kan worden, of in ieder geval minder hevig kan plaatsvinden:

Krijg inzicht in de supply chain – Een belangrijke oorzaak van het bullwhip effect is onvoldoende inzicht in de supply chain, de verschillende schakels weten onvoldoende hoe ze invloed hebben op de supply chain en hoe de voorraad er voor staat binnen de supply chain. Door hier meer inzicht in te krijgen, bijvoorbeeld met behulp van real-time inventory in de hele keten, kunnen kleine afwijkingen in de vraag sneller opgevangen worden, zonder dat het bullwhip effect kan plaatsvinden.
Werk actief samen binnen de supply chain – Behalve het inzicht in de supply chain is goede samenwerking minstens net zo belangrijk. Wanneer de verschillende schakels goed samenwerken kunnen ze afwijkingen en vertragingen sneller herkennen en oplossen, al dan niet door externe resources te gebruiken. Door een goede samenwerking krijgen de schakels bovendien een beter gedeeld beeld van de ontwikkeling van de vraag waardoor ze beter kunnen inspelen op een eventuele verandering.
Zorg voor goede forecasting – De voornaamste reden voor het bullwhip effect is inaccurate forecasting. Wanneer de forecasting wordt verbeterd, zal het risico op het bullwhip effect aanzienlijk verlaagd worden. Organisaties kunnen hiervoor uitgebreide voorraadsoftware implementeren of zelfs supply chain analytics gebruiken om de forecasting te verbeteren.

Meer informatie?

Neem voor meer informatie over het bullwhip effect of hoe je dit kunt voorkomen contact met ons op via 020 – 345 3015 of contact@upd.nl.