Scrum Master – het complete verhaal

Rol, taken, verantwoordelijkheid, vaardigheden & carrière

Volgens de scrumgids is de Scrum Master verantwoordelijk voor de effectiviteit van het Scrum Team. De gids stelt dat de Scrum Masters leiders zijn die het team en de organisatie dienen door teamleden te coachen. Dat ze het team helpen om te focussen, belemmeringen wegnemen en scrum events laten plaatsvinden.

Deze beschrijving is natuurlijk waar (want wie zijn wij om de scrumgids in twijfel te trekken) maar geeft niet echt een beeld over hoe de Scrum Master rol er in de praktijk uitziet. In dit artikel behandelen we daarom de volgende vragen:

Wat doet een Scrum Master precies?
Wat maakt van een Scrum Master een goede Scrum Master?
Wat verdien je als Scrum Master?
Wat is het carrièreperspectief voor een Scrum Master?
Hoe word je een goede Scrum Master?

De informatie die we op deze pagina hebben verzameld is gebaseerd op onze jarenlange ervaring als Scrum Master en Agile Coach. Het is vrijwel onmogelijk om alles tot in ieder detail te beschrijven. Dus als je nog vragen hebt na het lezen van dit artikel, neem dan gerust contact met ons op.

Wat doet een Scrum Master precies?

Goed, een Scrum Master zorgt dus voor effectieve Scrum Teams, oftewel hij of zij zorgt ervoor dat het team optimaal kan presteren. Hij is – anders dan een projectmanager – niet degene die bepaalt waaraan gewerkt gaat worden. Dat is de rol van de Product Owner.

In het kort kunnen we stellen dat een Scrum Master 4 verschillende rollen heeft:

Trainer: hij of zij zorgt ervoor dat iedereen binnen het Scrum Team – en de organisatie – de theorie van Scrum kent, begrijpt en doorleeft.
Coach: De Scrum Master is een coach voor alle teamleden (dus ook voor de Product Owner). Tijdens de coaching richt hij of zij zich voornamelijk op:
- Zelforganisatie: Is het Scrum Team in staat om het eigen werk te organiseren binnen de gestelde kaders?
- Continu verbeteren: Wordt er voldoende tijd en aandacht besteed aan het continu leren binnen het team, zowel over het product als over het proces?
- Commitment: Ontwikkelt het team voldoende verantwoordelijkheidsgevoel voor het eigen werken en de kwaliteit? Denk hierbij aan het opstellen en het volgen van een Product Doel, Sprint Doelen en de Definition of Done.
Change agent/adviseur: De Scrum Master begeleidt het team tijdens de organisatieverandering in het werken met Agile en Scrum. In deze rol focust de Scrum Master zich dus op het veranderkundige aspect van de verandering en niet op het operationele aspect.
Facilitator: De Scrum Master begeleidt de verschillende gebeurtenissen binnen Scrum. Als facilitator zorgt de Scrum Master onder andere dat de Scrum Events effectief zijn, voornamelijk door de communicatie te stroomlijnen. Binnen het team en daar buiten. Verder helpt de Scrum Master bij het wegnemen van obstakels die effectief of kwalitatief werk in de weg staan. Het belangrijkste woord uit voorgaande zin is ‘helpt’. De Scrum Master gaat dus niet de obstakels opruimen voor het team, maar hij of zij begeleidt het team bij het zelf wegnemen hiervan.

Met het laatste punt maken we ook direct de rol van Scrum Master in het team duidelijk. Deze rol is namelijk geenszins een assistent van het team of Product Owner. De Scrum Master is een echte leider die het team en de organisatie dient.

Wat maakt van een Scrum Master een goede Scrum Master?

Een goede Scrum Master biedt exact wat het team nodig heeft. En dat maakt dat er geen kant-en-klare definitie is voor wat een goede Scrum Master precies is of kan. In de praktijk hebben we wel een aantal overeenkomsten gezien tussen alle goede Scrum Masters die we ontmoet hebben. En deze overeenkomsten delen we graag met je.

Het verschil tussen kennen en kunnen

Er wordt in een hoog volume Scrum Masters opgeleid. Een doorsnee Scrum Master training betekent dat je de kennis krijgt aangereikt om het PSM I examen van scrum.org te halen (of een gelijkwaardig alternatief). Dat betekent over het algemeen dat er tijdens een Scrum Master training de nodige kennis wordt aangereikt over Scrum en Agile. Deze kennis vormt de basis voor een carrière als Scrum Master.

In de praktijk zien we dat goede Scrum Masters in staat zijn om boven de materie uit te stijgen. Ze hebben voldoende theoretische kennis en tegelijkertijd begrijpen en doorleven ze de onderliggende principes van Agile en Scrum. Dit geeft ze de vrijheid om hun aanpak volledig aan te passen aan het team om zo het gewenste resultaat te bewerkstelligen.

Belangrijke vaardigheden en competenties voor een goede Scrum Master

Een goede Scrum Master begrijpt, omarmt en doorleeft dus de achterliggende principes van Agile en Scrum. Daarbij beschikt hij of zij over een aantal vaardigheden die ingezet worden om het Scrum Team effectief te faciliteren. Hieronder een overzicht van een aantal van deze onmisbare vaardigheden en competenties:

Luistervaardigheden: Als Scrum Master is het niet jouw taak om het team antwoord te geven op hun vragen, maar om ze helpen om zelf de antwoorden te ontdekken. Dat doe je niet door zelf continu te praten, maar vooral door te luisteren. Je bent voornamelijk bezig met wat anderen zeggen en niet met wat jij zelf vindt.
Emotionele intelligentie; Emotionele intelligentie is onlosmakelijk verbonden aan het contact maken met mensen en het opbouwen van een relatie. Om te komen tot een stabiele, veilige en effectieve werkomgeving is juist het opbouwen van deze duurzame relaties een must. Daarmee is emotionele intelligentie een onmisbare competentie voor Scrum Masters.
Coachingsvaardigheden: Coaching is een belangrijk onderdeel van de rol van Scrum Master. En aangezien iedereen anders is, moet je in staat zijn om je te verplaatsen in de ander (zie ook empathie) én weten hoe je een ander op een effectieve manier coacht. Bijvoorbeeld door kennis te hebben van Belbin teamrollen en de coaching per teamrol.
Empathie: Empathie is onlosmakelijk verbonden aan coaching. Je moet je kunnen inleven in anderen. Het is hier belangrijk om te benoemen dat empathie niet hetzelfde is als sympathie. Meevoelen met een ander (sympathie) zegt namelijk niets over de relatie en betrokkenheid die je hebt met een ander. Je kunt prima sympathie voelen voor iemand die je op TV ziet. Om je in te leven in de situatie van de ander (empathie) zijn een relatie en betrokkenheid noodzakelijk.
Feedback: Feedback is de brandstof voor het zelflerend vermogen van het team. Een Scrum Master moet dus in staat zijn om op een goede wijze – en continu – feedback te geven aan het team en de teamleden. Om dit te doen moet de Scrum Master in staat zijn om een veilige omgeving te creëren waarbinnen feedback geaccepteerd en gewaardeerd wordt en waarin iedereen zich veilig voelt om feedback te ontvangen en te geven.
Verandermanagement: In veel gevallen begeleidt een Scrum Master het team door een verandering heen. Vaak in de manier waarop gewerkt óf samengewerkt wordt. En verandering is nou eenmaal moeilijk voor mensen. Daarom is het belangrijk dat je als Scrum Master beschikt over de nodige vaardigheden op het gebied van verandermanagement. Hoe krijg je mensen in beweging? Hoe ga je om met weerstand? En hoe zorg je dat iedereen betrokken blijft? Deze vragen zijn voor veel Scrum Masters dagelijkse kost.
Organisatiebewust: De focus van een Scrum Master ligt niet alleen op het team dat ze begeleiden. Het succes van het team is namelijk deels afhankelijk van de omgeving waarin zij functioneren, oftewel de organisatie. De Scrum Master helpt dus niet alleen het team bij het werken met Agile en Scrum, ze helpen tegelijkertijd de organisatie als geheel bij het creëren van de voorwaarden die Scrum Teams nodig hebben om te excelleren.

Wat verdient een Scrum Master?

Het salaris van een Scrum Master varieert grofweg tussen de € 3.000,- en € 5.000,- bruto per maand. Het gemiddelde salaris in Nederland komt uit op ongeveer € 4.100,- bruto per maand. Het salaris verschilt per branche en per regio. Maar, het grootste verschil wordt gemaakt door het functieniveau. Hieronder hebben we de gemiddelde salarissen per functieniveau onderverdeeld:

Junior | 0 – 2 jaar ervaring: Gemiddeld € 3.320,- bruto per maand
Medior | 2-5 jaar ervaring: Gemiddeld € 3.750,- bruto per maand
Senior | Meer dan 5 jaar ervaring: Gemiddeld € 4.650,- bruto per maand

Bekijk het meest actuele gemiddelde

Wat is het carrièreperspectief voor een Scrum Master?

De vraag naar Scrum Masters is de afgelopen jaren exponentieel toegenomen. En de verwachting is dat deze vraag nog wel even blijft toenemen. Sommige bronnen beweren dat de vraag naar Scrum Masters nog zal verdubbelen in de aankomende jaren.

Het is dus een veilige aanname dat er voor Scrum Masters de aankomende jaren nog voldoende werk is. Maar ondanks dat het een uitdagende, inspirerende en leuke functie is, is de rol voor velen niet het eindpunt. Over het algemeen zien we dat mensen die enkele jaren in deze rol gewerkt hebben zich ontwikkelen naar één van de volgende 3 rollen:

Agile Coach

Buiten de traditionele rollen hebben organisaties vaak één of meerdere Agile coaches. Er is hier geen ruimte om deze rol helemaal uit te leggen (lees daarvoor hier verder), maar in het kort coachen Agile Coaches meerdere teams tegelijkertijd en daarbij ook het management van de organisatie.

Voor deze rol zijn uitstekende coachingsvaardigheden een vereiste. En daarom is dit een logische vervolgstap voor veel Scrum Masters. Zij beschikken al over de Agile kennis, de toepassing ervan en hebben al enige ervaring met het coachen.

Lean Expert

Agile en Lean zijn sterk aan elkaar verbonden en – mits goed toegepast – kunnen ze als katalysator voor elkaar werken. Waar Agile en Scrum gericht zijn op de samenwerking binnen teams en tussen teams, voegt Lean hier een focus op procesmatig denken en werken aan toe.

Binnen de rol van Scrum Master is het continu streven naar verbetering en vernieuwing een belangrijk onderdeel. En we zien dan ook vaak dat Scrum Masters dit uitbreiden naar verbetering en vernieuwing van processen met behulp van Lean. Binnen Agile werken wordt al veel gebruik gemaakt van Lean aspecten, vooral flow optimaliseren met Kanban-systemen is erg populair. Daardoor is de overstap naar Lean expert voor veel Scrum Masters relatief eenvoudig te maken.

Teamlead

Een Scrum Master is gewend om teams te faciliteren, te begeleiden en te ontwikkelen. Daarbij kunnen ze goed feedback geven, luisteren en organiseren. En ze zijn bij uitstek in staat om teams te laten excelleren, eigenaarschap te ontwikkelen en zelfsturing te bewerkstelligen. Eigenlijk hebben ze alles wat veel organisaties zoeken in een teamlead. En we zien dan ook regelmatig dat Scrum Masters de overstap maken naar deze rol.

Deze overstap levert in de praktijk nog wel eens wat uitdagingen op. De rol van teamlead wordt namelijk vaak gebruikt binnen organisaties waar hiërarchie nog een rol speelt. En dat terwijl een Scrum Master gewend is om zelforganisatie van teams te bewerkstelligen. Wil je als Scrum Master dus een overstap maken naar de rol van teamlead? Zorg dan dat je goed op de hoogte bent van de cultuur binnen de organisatie en de visie van het leiderschap op deze rol in relatie tot zelfsturende teams.

Hoe word je een goede Scrum Master?

In dit artikel hebben we al een aantal essentiële vaardigheden en competenties benoemd en de verantwoordelijkheden helder gemaakt. Een simpel antwoord op bovenstaande vraag ligt dus verscholen in eerdere alinea’s. Maar het is onbegonnen werk om tegelijkertijd aan al die onderwerpen te werken. Daarom hebben we hieronder een stappenplan opgesteld, waarmee je stap voor stap werkt aan alles wat je nodig hebt om een goede Scrum Master te worden.

Stap #1: Raak bekend met Agile en Scrum

Wellicht is deze stap overbodig als je tot hier gekomen bent met lezen, de kans is namelijk groot dat je al een basisbesef hebt van Agile en Scrum. Mocht dat niet zo zijn, begin dan eens met het lezen van het Agile Manifesto en de Scrumgids. Dit kost je niet heel veel tijd en hierdoor raak je bekend met de principes en terminologieën.

Stap #2: Probeer Scrum voor je te zien in jouw werkomgeving

Neem hetgeen je gelezen en geleerd hebt eens mee naar jouw werkomgeving. Wat zie je? Zie je kans om – elementen van – Scrum toe te passen binnen jouw team of organisatie? Probeer voor jezelf te bedenken hoe dat er uit zou moeten zien en wat je nodig hebt. Lukt dat nog niet helemaal? Dat is heel normaal. Het is een eerste oefening richting jouw rol als Scrum Master die je helpt om afstand te nemen en te bekijken wat er precies nodig is voor succes.

Stap #3: Volg een training

We begrijpen dat dit heel erg klinkt als ‘wij van WC-eend’… Maar een training is in veel gevallen een pressure cooker waarin je in korte tijd enorm snel jouw kennis en vaardigheden ontwikkelt. Let er bij het selecteren van een aanbieder voor de Scrum Master training wel op dat er tijdens de training voldoende aandacht wordt besteed aan de toepassing van de kennis. Een goede trainer helpt je om de kennis die hij of zij geeft direct toepasbaar te maken voor jouw situatie. En dat kan alleen als de trainer zelf voldoende ervaring in de praktijk heeft. Als het goed is loop je aan het einde van de training de deur uit met een aantal praktische handvatten om wat je in stap #2 gedaan hebt vorm te geven.

Stap #4: Ga onder begeleiding aan de slag

Kennis is nutteloos als je het niet toepast. Ga dus direct na de training aan de slag met wat je geleerd hebt. Begin met het faciliteren van teams, begeleid events – zoals een sprint – en doe je eerste coaching. Je zult hierbij merken dat het in jouw praktijk niet zo soepel gaat als het in de theorie beschreven wordt. Dat is niet erg, als het goed is heeft je trainer je hier al op voorbereid. We zien dat het beginnende Scrum Masters heel erg helpt om begeleid te worden bij de eerste praktijkmeters. Bijvoorbeeld door een ervaren Scrum Master binnen jouw organisatie, of door een externe Agile Coach.

Stap #5: Maak je ontwikkelpunten inzichtelijk

De lijst met competenties en vaardigheden is redelijk lang. Zorg daarom dat je inzicht krijgt in de punten waarop jij je nog moet ontwikkelen en breng hier prioriteit in aan. De praktijk leert dat dit soms lastig is en dat een coach je hier goed bij kan helpen. Stel vervolgens een ontwikkelplan op voor jezelf waarin je gericht gaat werken aan de nodige competenties. Hieronder enkele voorbeelden van trainingen die je helpen bij het ontwikkelen van deze competenties:

Stap #6: Leren, leren, leren

Als het goed is, heb je ondertussen de nodige kennis en vaardigheden in je rugzak zitten. Vanaf nu is het enkel nog een kwestie van blijven leren. Van jezelf, van teamleden en van anderen. Zoek dus regelmatig de verbinding op met andere Scrum Masters, vraag regelmatig om feedback en reflecteer op jouw eigen acties. In de wereld van Scrum Masters is het heel normaal om ‘get-togethers’ te houden. Tijdens deze bijeenkomsten delen Scrum Masters inzichten, lessen en uitdagingen met elkaar, met als doel om van elkaar te leren. En juist de kennis van vakbroeders helpt je om de rol van Scrum Master effectief vorm te geven in een complexe omgeving.

Tot slot

De rol van Scrum Master is leuk en inspirerend maar ook zeker uitdagend. Binnen Agile en Scrum zijn onderliggende principes leidend en niet de tools die ingezet worden. Dat maakt ook dat er geen klant-en-klaar implementatieboekje voor Scrum is. En er geen blauwdruk voor succes is voor de Scrum Master. Met bovenstaand artikel hopen we je wat handvatten te bieden tijdens jouw ontwikkeling als Scrum Master. Deze handvatten zijn gebaseerd op onze ervaring en visie, maar de lijst is niet compleet. En wellicht is die wel nooit compleet, want er is altijd iets wat we beter kunnen doen of kunnen leren.

Wil je weten hoe jouw reis naar een goede Scrum Master er uit kan zien? We helpen je graag om deze vorm te geven. Bel daarvoor naar 020 – 345 3015 of mail naar contact@upd.nl.

Auteurs: Jeroen Aelen & Martin van den Berg

Jeroen heeft als Scrum Master, Lean trainer en Belbin coach ruime ervaring opgedaan bij toonaangevende organisaties als Rabobank en Van Lanschot. Hij kenmerkt zich als een energieke en innovatieve Agile professional die als geen ander de toegevoegde waarde van Agile en Scrum kan vertellen én overbrengen.

Martin is Agile & Lean Coach, Transformation Lead en gecertificeerd teamcoach. In zijn carrière begeleidde hij onder andere ING en NS tot een meer wendbare organisatie.

Wil je eens met Jeroen of Martin van gedachten wisselen over Agile, Scrum en/of Lean? Neem dan contact met hen op via 020-345 3015.